Effect van Stress en aanpassingsstoornissen op de maatschappij

Het hebben van een baan is in de huidige maatschappij bepalend voor onze identiteit, zingeving en zelfontplooiing. De sociaaleconomische onzekerheid brengt geregeld problemen mee voor perfectionistische mensen die net in de bloei van hun carrière zijn. Er is een druk om te presteren en zeer efficiënt en effectief te werken. De persoonlijkheid en de psychologische eigenschappen van een individu is een rode draad in hoe iemand zich gedraagt. Daarnaast heeft de omgeving, het sociale netwerk en de cultuur, invloed op het karakter. Mensen rennen zichzelf in ons gejaagde maatschappij tegenwoordig snel voorbij. Werk is dan ook vaak een grote oorzaak bij burn-out en stress problematiek. Herken jij het gevoel dat je meer uit je leven wilt halen, zonder dat uitgebluste, gedeprimeerde gevoel? Burn-out wordt als aanpassingsstoornis in het DSM5 beschreven. Bij burn-out staat uitputting op de voorgrond. Bij overspanning voldoet een gestrest persoon aan de onderstaande criteria:

• Spanningsklachten zoals: vergeetachtigheid, oververmoeid, slecht slapen, piekeren gejaagdheid
• Controleverlies zoals: machteloosheid, gevoel te kort te schieten.
• Disfunctioneren: beroepsmatig of sociaal niet meer kunnen functioneren.
• Klachten langer dan 6 maanden aanwezig.
• Mentale moeheid, slecht werkgeheugencapaciteit en uitputting staan op de voorgrond.

Dat overmatige stress een gezondheidsprobleem kan veroorzaken blijkt te verklaren door gebrek aan beloning en waardering voor geleverde prestaties. Gewoon wat vaker vrij nemen en mindfulness beoefenen zal niet de oplossing zijn. Want als eerste is door crisis het gevoel van geen controle hebben over gezinsomstandigheden, financiën of toekomst een oorzaak. En ten tweede de verslaving aan elektriciteit, snel internet en sociaal media. Want stroomuitval heeft consequenties voor apparaten en vervoer die op elektra werken. Gevolg is dus stress als iets niet werkt wanneer je het nu net nodig hebt en daardoor te laat komt bijvoorbeeld. En traag internet irriteert en maakt ongeduldig. Te veel kijken naar het zogenaamde groene(re) gras van de buren via facebook verhoogt competitie en verlaagt zelfvertrouwen. Herkenbaar? Naar mijn mening zijn de moderne structuren van de gestreste samenleving het dilemma. Ik geloof dat veel psychische- en lichamelijke klachten de oorzaak in het brein hebben. Namelijk onverwerkte of onvolledig verwerkte negatieve ervaringen of trauma’s veroorzaken negatieve gevoelens, angsten en andere ongemakken. Stressvolle ervaringen spelen je parten in je functioneren en kunnen je uiteindelijk ziek maken.

Binnen de risicogroepen thuiswerkers, alleenstaanden, workaholics en mensen tussen 35 en 55 jaar, komt veelvuldig de niet met verandering om kunnen gaan, oververmoeidheid, gespannenheid, slaapproblemen, piekeren, alcohol- of drugsgebruik voor. Feiten zoals een kindje krijgen, verhuizen, overlijden ouders en relatie- of midlifecrisis zorgen voor overbelasting. De stress coping is dan onvoldoende toereikend.                                          Wanneer stress in de maatschappij als stoornis gezien wordt dan zijn er gedragsveranderingen zichtbaar. Soms is het niet duidelijk wat de trigger geweest is voor je somberheid of boosheid. Dit heeft te maken met het feit je tijdens de overlevingsmodus zintuiglijk details hebt opgeslagen in je brein. Bijvoorbeeld een geur, een kleur, een geluid. Maar door tijdens paniek of stress had je daar de focus niet op.  En dan wordt het verkeerd opgeslagen in je geheugen. Waardoor die kleur of stem op onverwachte momenten in de toekomst ineens een trigger kan vormen. Voor naaste familie kan het emotioneel moeilijk zijn een angstig of depressief persoon in huis te hebben. Machteloosheid en verdriet kan optreden als je het gevoel hebt, niet te kunnen helpen. Tijdens ingrijpende ervaringen bevindt men zich dus in de vecht- en vlucht respons. Hierdoor neemt de persoon geen tijd om stil te staan bij details in de omgeving of bij zijn eigen behoeftes. Sommige gebeurtenissen zijn zodanig confronterend dat er geheel of gedeeltelijk ontkenning is. Weerstand kan zich uitten via boosheid, schreeuwen of niks doen door moedeloosheid. Wanneer je in de weerstand blijft zitten, verandert er niets. Acceptatie is het toverwoord. Belangrijk is dat je als familielid of professional luistert naar het verhaal iemand wellicht graag kwijt wilt. Zodat de persoon zich gehoord en begrepen voelt. Als normen en regels worden overtreden door bijvoorbeeld vechten, alcoholmisbruik of zelfdestructief gedrag, dan mag er via de huisarts begeleiding gevraagd worden.

In de crisisfase van het ziek zijn door stress en aanpassings- moeilijkheden is rust zinvol. Vaardigheden ontwikkelen via coaching helpt om beter om te gaan met stressvolle gebeurtenissen en nieuwe levenssituaties. En via een reset van je mind is ontlading van die (onbewuste) triggers mogelijk. Inzicht krijgen in het probleem en dan naast voorlichting en dag structurering is de bedoeling een probleemoplossende houding aan te gaan nemen. Buren kunnen steun bieden in de vorm van controle of luisterend oor. En in de toepassingsfase kunnen vrienden je helpen met er op uit gaan en afleiding te vinden. Sommige mensen lopen misschien weg en verbreken het contact, omdat ze niet weten hoe ze met de ander moeten omgaan. Uiteindelijk is het van belang goed voor jezelf te zorgen om er ook voor een ander te kunnen zijn. Jij bent de enige die je klachten kunt oplossen. Ervaar je stagnatie en kom je niet verder, ondanks toegepaste coaching technieken, dan zou je doorverwijzing naar de generalistische basis-ggz kunnen aanvragen. De werkgever is vanuit de Wet Verbetering Poortwachter verplicht samen met de overspannen werknemer passende re-integratie te starten. Praten met een bedrijfsarts hoort hierbij. Je kiest voor herstel. Je neemt je voor om te stoppen met roken of te gaan hardlopen. Pas alleen op dat het geen afleidingsmanoeuvre is. Weg van de pijn willen zit in onze genen. Gewoontes en patronen doorbreken kost tijd. Wanneer er sprake is van acceptatie en berusting kun je weer plannen gaan maken. Geef je leven weer meer zin, vreugde en inhoud. Wacht niet en zet de stap naar stress transformatie.

Stress Transformatie Coach Jacqueline brandes